[gap height=”20″]
مهارت گوش دادن فعال یا به قول قدیمی ها گوشِ دل داشتن، مهارت نادری است که سالهاست، من و همکارانم در پی آنیم. این کمیابی در کشورهای مختلف به جایی رسیده است که افراد، برای شنیده شدن حاضر هستند هزینه پرداخت کنند. محققان حوزه روابط معتقدند که حتی خارج از محدوده ی ارتباطات بین فردی، افرادی که برای کسب دانش و اطلاعات گوش می دهند نیز ۷۵ درصد شنیده ها را اشتباه درک می کنند و یا به سرعت فراموش میکنند.
گوش دادن فعال یا واقعی چیست؟ دلیل ناتوانی ما در گوش دادن واقعی چیست؟ گوش دادن تصنعی یا غیرواقعی چیست؟ گوش ندادن چه تاثیری در محیط خانواده دارد؟ آیا شما هم به مشاجره کردن با همسر خود عادت کرده اید؟ راه های گوش دادن واقعی چیست؟
[gap height=”20″]
[gap height=”20″]
مهارت کمیابِ گوش دادن
گوش دادن واقعی، مهمترین مهارتی است که باعث ایجاد و تداوم صمیمت در خانواده می‌شود؛ اما گوش دادن فقط این نیست که وقتی طرف مقابلتان صحبت می‌کند شما سکوت اختیار کنید.
وجه تمایز گوش دادن واقعی، «توجه کردن» است.
والدینی که گوش می‌دهند برای فرزندان خود جذاب ترند و آنها مایل‌اند ارتباطات بهتر و عمیق تری با آنها برقرار کنند. در مقابل، والدینی که گوش نمی‌دهند، برای فرزندان خسته کننده هستند و به نظر می‌رسد که این افراد تنها به خودشان علاقه دارند و فکر میکنند.
قطعا یکی از اصلی ترین دلایل عدم توانایی افراد در خوب گوش دادن، این است که بیشتر ما از اوایل زندگی آموزش های زیادی برای گوش ندادن می بینیم! این آموزش های غلط، عموماً از خانواده و از طریق شنیدن جملاتی مشابهِ موارد زیر دریافت می شود:
« به داداشت توجه نکن، حرف هایش را جدی نگیر»
پیام:
“گوش نده، کار خودتو بکن!”
« نگذار بفهمند که حرف هایش را شنیده ای و ناراحت شده ای»
پیام:
“ گوش دادن باعث ناراحتی می‌شود، در نتیجه از آن اجتناب کن.”
« انقدر حرف نزن و ساکت باش»
پیام:
“حوصله شنیدن حرفهایت را ندارم، چون من بلد نیستم گوش بدهم.”
«از این گوش بگیر و از آن گوش در کن»
پیام:
“تصنعی گوش بده”
این قبیل آموزش های نادرست به همین موارد ختم نمی‌شود، بلکه اغلب پدر و مادرها هر روز رفتارهایی مبنی بر عدم توانایی خوب گوش دادن از خود بروز می‌دهند و فرزندانشان را با حرف و عمل خود شنونده‌های بدی بار می‌آورند.
موانع خوب گوش دادن
[gap height=”20″]
[gap height=”20″]
افرادی که دائما خود را با طرف مقابل از لحاظ هوش، دستاورد و استعداد مقایسه میکنند،توانایی شنیدن رو از دست می‌دهند.
ذهن‌خوانی یعنی بدون شواهد و مدارک کافی، از طریق حدس و گمان ، منظور واقعی گوینده را از قبل در ذهنمان تصورکنیم.
گاهی آنقدر درگیر “چه می‌خواهید بگویید” هستید، که هرگز حرفهای طرف مقابل را نمی‌شنوید.
به طور انتخابی به برخی از حرفهای طرف مقابل گوش می‌دهید و به برخی گوش نمی‌دهید.
“آخه این احمقِ خیالاتی چه حرفی برای گفتن به من دارد؟!” این قضاوت باعث می‌شود به جای گوش دادن به او، به دنبال ثابت کردن احمق بودنش در صحبت هایش باشیم!
همسرانی که مدت زیادی است با هم زندگی میکنند و مهارت گوش دادن را ندارند، برای اجتناب از شنیدن هم، دست به خیال‌پردازی میزنند. وقتی با این افراد صحبت می‌کنی میگی:
«هوووو کجایی؟ انگار تو باغ نیستی!»
همانندسازی یعنی هر چه می‌شنوی به تجارب، احساسات و هیجانات خود ارجاع دهید. مردی که مادری سرزنشگر و کنترل گر داشته، وقتی همسرش می‌خواهد با او صحبت کند می‌گوید:
«زن، نمی‌دونم تو چرا هروقت حرف میزنی، منو یاد بدبختی هام می‌ا‌ندازی!»
یا پدری که بدون درک نوجوان خود می‌خواهد از موفقیت‌هایش برای او بگوید، وقتی که نوجوانش راجب مشکلش می‌گوید در پاسخ می‌گوید: من هم سن تو بودم، خیلی زجر کشیدم و کلی تلاش کردم که به اینجا رسیدم، توام تلاش کن!
حالا کاری نداریم که موضوع نوجوان، مشکل اسهالش بوده است!
والدین قورباغه پرور، با تربیت غلط خود، کودکان خود را مثل قورباغه ای بار می آورد که فقط بلد است قورقور کند؛ یعنی غر بزند، گوش شنوا نداشته باشد و دائم بر خلاف نظر آنها رفتار کند. در نتیجه دست به دامن کتاب منحوس “چگونه نصیحت کنیم و نشنویم” می‌شوند و از باب نصیحت می‌گویند:
« پدر و مادر ما، حتی نمی‌دونستند ما کلاس چندم هستیم ، با این حال، هیچوقت پاهامون رو جلوشون دراز نمی‌کردیم!»
“برگرفته از کتاب نصیحت درمانی “نسخه عمه درمانی ، چاپِ قرون وسطی”
در این حالت، صرفاً به منظور، مخالفت، بحث و دعوا به طرف مقابلتان گوش می‌دهید.
«تحقیر کردن موضوع اصلی مجادله است.»
دروغگویی، دلیل تراشی، طعنه زدن و انتقاد بی‌مورد، ویژگی آدم های حق به جانب در بحث های خانوادگی است! اون فکر می‌کند همیشه حق با اوست!
وقتی علاقه ای به شنیدن ندارید، برای منحرف کردن موضوع از دو شیوه استفاده میکنید: ۱.موضوع را عوض کنید. ۲. شوخی کنید.
مردهای ایرانی تو این مورد اوستا هستند!
پاسخ های عجولانه برای نشان دادن اینکه حامی هستید و دوست ندارید طرف مقابل را ناراحت کنید. در نتیجه گوش هم نمی‌دهید.
تاثیرات مخرب گوش ندادن بر خانواده
[gap height=”20″]
[gap height=”20″]
به یاد بیاورید؛ شما در طول روز چقدر با همسر خود سر هر مسئله ای، از قبیل تربیت فرزندان تا دغدغه های مالی و کاری مشاجره میکنید؟ کودکان شما چقدر از صبح تا شب، به دلایل مختلف(از صبحانه خوردن گرفته تا به رختخواب رفتن) با شما مشاجره میکنند؟ فرهنگ لغت مشاجره ای شما چقدر پر بار است؟ محل کار شما چقدر از این مشاجره ها اتفاق می‌افتد؟ به چه دلیلی ما انرژی ذهنی خود را صرف مشاجره می‌کنیم؟
ما عادت کرده ایم، بدون مشاجره، روز خود را شب نکنیم.
گوش دادن تصنعی به معنی مثل “بز سر تکان دادن” است. برای اینکه به دیگران بگوییم ما هم میتوانیم بشنویم، ادا در می‌آوریم، اما شنونده روزی مچ ما را می‌گیرد، چون ما جملاتی را بیان می‌کنیم که طرف مقابل متوجه می‌شود درک نشده و مورد قضاوت قرار گرفته است.
اگر علاقمند به فرار نوجوانِ خود به سمت بزهکاری، مواد مخدر و مشروبات الکُلی هستید، به او تصنعی گوش بدهید.
وقتی مهارت گوش دادن را نداشته باشید، گفت و گوی شما به سمت داد و فریاد پیش می‌رود و باعث ایجاد تنش و درگیری بین اعضای خانواده می‌گردد. فرزندان نیاز به محیطی صمیمی، همراه با احترام دارند.
وقتی شنیده نشوی، فریاد میزنی.
محیطی که در آن شنیده نشوی، درک نشوی و دائم قضاوت شوی؛ محیطی دردناک است.
این محیط به دلیل خاصیت سرزنشگری، فرزندانی عصبی و افسرده بار می‌آورد.
اصولا وقتی از محیطی لذت نبری، آن را ترک می‌کنی، اینگونه می‌شود که اعضای خانواده دور میز شام جمع نمی‌شوند و باهم حرفی نمی‌زنند.
آنها لذت نبردن از محیط خانواده را با جایگزین کردنِ «کارکردنِ مداوم، اینترنت‌گردی و وقت گذراندن با همسالان» جبران میکنند.
[gap height=”20″]
[gap height=”20″]
مبانی گوش دادن فعال
در کلام آخر:
«ساحل نشینان پس از مدتی صدای امواج را نمی‌شنوند!»
من حامد سلیمانی ام. از سال ۱۳۸۵ خودشناسی خودم و شروع کردم. خیلی زود متوجه شدم که خودشناسی مهمترین کاری که هر آدمی باید تو زندگی انجام بده. راستش و بخواید الآن معتقدم که ما اومدیم توی این دنیا خودشناسی کنیم به شکوفایی برسیم و از این دنیا بریم!
