هیچ محصولی در سبد خرید نیست.
خودشناسی, خودشناسی به روش یونگ
مرور خودشناسی
مقاله‌ی مرور خودشناسی چکیده‌ای از عناوین و مهم‌ترین تعاریف و مواردِ ۹ مقاله‌ی قبلی ما درباره‌ی خویشتن شناسی در یک مقاله‌ی واحد است.
می‌توانید ضمن مطالعه‌ی کل این مقاله، با مهم‌ترین نکته‌های ابعاد مختلف خویشتن شناسی آشنا شده و نیز برای مطالعه‌ی جزئیاتِ هر موضوع، بر روی تیتر اصلی هر بخش که یک لینک است کلیک فرمایید.
با وب‌سایت توانمند شو همراه باشید.
خودشناسی چیست
- «خود» به معنای ذات، نفْس و خویش است
- هم‌چنین به معنای آگاه بودن فرد از خویش به کار می‌رود
- به معنای سرشت بنیادین انسان و نیز بخشی از «فلسفه» وجود است
- «خودانگاره» تمامی خصوصیاتی است که خودمان را صاحب آن می‌دانیم
- بین «خود» (Self) و «من» (ego) تفاوت وجود دارد
پاسخ به سؤال خودشناسی چیست می‌تواند چندین نوع جواب داشته باشد، زیرا هر گروه و شخصی یک یا دو جنبه از خودشناسی را مهم‌تر از باقی جوانب آن می‌داند.
تا انتهای این مقاله چکیده‌ای از مهم‌ترین انواع خودشناسی را مطالعه خواهید فرمود.
چگونه به خودشناسی برسیم
خودشناسی بیشتر در دو زمینه تعقیب می‌شود یکی خودشناسی به‌عنوان اندیشیدن در مورد خودِ فهم و فهمیدن و دیگری خودشناسی به‌عنوان فهمیدن و آگاه شدن از توانایی‌های شخصی، شخصیت، احساسات یا انگیزه‌های انسان.
در قرن بیست و یک، خودشناسی در معنای کلی آن بیشتر درک توانایی‌های شخصی، شخصیت، احساسات و انگیزه‌های شخص محسوب می‌شود.
اینکه اهمیت خویشتن شناسی چیست، شاید سوالی باشد که ابتدا باید به آن پاسخ داده شود.
خویشتن شناسی به مفهوم آگاه شدن از توانایی‌ها و قابلیت‌هایی که داریم و به کار گرفتن و فعال کردن آن‌ها در دنیای امروز است و از این رو یکی از پایه‌های موفقیت شمرده می‌شود.
رسیدن به خودشناسی مستلزم شناختن خود از طریق بررسی مواردی چند و سپس استفاده از تکنیک‌هایی است که در اکثر موارد، کوچ‌ها، مشاوران و روانشناسان، برای بهبود احساس و عملکرد فرد برای فرد در نظر می‌گیرند.
پاره‌ای از تمرینات فردی نیز وجود دارد که می‌تواند تا حدی به خویشتن شناسی شخص منجر شود.
مرور خودشناسی در روانشناسی
گفتیم که شایع‌ترین مفهوم خویشتن شناسی در جهان امروز شامل شناختن توانایی‌ها و نقاط ضعفمان است.
این تعبیر از خودشناسی بیشتر در قالب خودشناسی در روانشناسی می‌گنجد.
برخی از مهم‌ترین قالب‌های خویشتن شناسی در روانشناسی
- روان درمانی
- روانکاوی
- تجزیه و تحلیل خود
- روانشناسی
- رشد شخصی
- پویایی روانی
- آرامش و روش‌های ضد استرس
برخی از اساسی‌ترین سوالاتی که در خویشتن شناسی در روانشناسی به آن‌ها پاسخ کاربردی داده می‌شود عبارت است از:
- چرا زندگی می‌کنیم؟
- دلیل زندگی ما چیست؟
- هدف از وجود ما چیست؟
- آیا زندگی ما می‌تواند فقط محدود به تولد، رشد، تولید مثل و مرگ شود!
- علاقه‌های واقعی ما چیست؟
از سوی دیگر، مهم‌ترین سطوح خویشتن شناسی در روانشناسی عبارت‌اند از:
- جهان اشکال
- جهان پشت پرده
- جهان اعماق
این سه مورد، تمامی زندگی روانی ما را شامل می‌شود و با شناختن این سه سطح می‌توانیم کلید شناخت و حس واقعی زندگی را بفهمیم.
هم‌چنین اصلی‌ترین هدف خویشتن شناسی در روانشناسی، رشد آگاهی و هوشیاری ما است.
مرور خودشناسی یونگ
خودشناسی «یونگ»، در حقیقت همان روانشناسی تحلیلی یونگ است.
کارل گوستاو یونگ (Carl Gustav Jung) روان‌پزشکی سوئیسی بود.
او ابتدا شاگرد فروید و طرفدار او بود ولی بعدها با فروید در پاره‌ای نظریات، اختلاف پیدا کرد و از او جدا شد.
آرکی تایپ‌های یونگ
یکی از مهم‌ترین تعالیم یونگ مربوط به «آرکی» تایپ‌ها است که در فارسی بیشتر به «کهن الگو» ترجمه می‌شود.
تعاریف مختلفی در مورد آرکی تایپ انجام شده است ولی وجه مشترک تمامی تعریف‌های ارائه شده در مورد آرکی تایپ، یک الگو است که تمامی نمونه‌های دیگر، تقلید یا تشبیهی از آن است.
مثلاً اگر در زندگی روزمره، یکی از نزدیکان شما بگوید: «تو شیری»، مشخص است که منظور او شجاعت شما است و نه اینکه شما واقعاً یک شیر باشید؛ در اینجا «شیر بودن»، یک آرکی تایپ محسوب می‌شود.
یونگ به «نفْس»؛ «ناخودآگاه فردی» و «ناخودآگاه جمعی» معتقد است. یونگ، نفْس یا اگو را مجموعه‌ای از فکرها، خاطرات و احساساتی می‌داند که شخص، آن‌ها را درک و با آن‌ها احساس یکپارچگی می‌کند.
ناخودآگاه فردیِ مطرح شده توسط یونگ، همان حرف فروید است ولی موضوع ناخودآگاه جمعی که مطرح می‌کند طبق نظر خودش مجموعه‌ای از اطلاعات و داده‌هایی است که شخص از نیاکان خود دارد و با آن به دنیا می‌آید.
یونگ معتقد است که در حالت عادی ما متوجه این داده‌هایی که از نیاکانمان در خود داریم نیستیم ولی در لحظات بحرانی قادر می‌شویم از این داده‌ها استفاده کنیم.
آنیما و آنیموس (Anima and Animus)
یونگ برای توضیح جنبه‌ی ناخودآگاهِ زنانه‌ی شخصیت مردان از کلمه‌ی « آنیما» (Anima) استفاده کرد.
هم‌چنین برای بیان جنبه‌ی مردانه‌ی شخصیت زنان، کلمه‌ی «آنیموس » (Animus) را به کار برد.
در خودشناسی یونگ این قسمت‌ها مکمل‌هایی برای بخش بیرونی شخصیت انسان یعنی «نقاب» یا همان پرسونا (persona) به شمار می‌رود.
سایه (Shadow)
اصطلاح «سایه» که یونگ به کار برده است؛ امیال و خواست‌های سرکوب شده‌ی انسان‌ها است که در ناخودآگاهشان قرار دارد.
یونگ قسمت حیوانی شخصیت انسان‌ها را «سایه» می‌نامد.
این اصطلاح، معادل «نهاد»(id) است که فروید گفته بود.
یونگ معتقد است که سایه، منبع انرژی مخرب و هم منبع انرژی خلاقه‌ی انسان است.
یونگ در مورد فایده‌ی خودشناسی می‌گوید:
«شناختن تیرگی‌هایی که دارید بیشتر از هر چیز دیگری به شما در مقابله با تیرگی‌های سایر انسان‌ها کمک خواهد کرد؛ هر آنچه در مورد دیگران ما را اذیت می‌کند، قادراست ما را به سمت داشتن درک بهتری از خودمان راهنمایی کند.»
مرور خودشناسی دختران و زنان
خانم‌ها از نظر عاطفی نسبت به احساسات خودشان آگاه‌تر و حساس‌تر هستند. آن‌ها باید مراقب باشند بین «خویشتن حقیقی» و «خویشتن کاذب» فرق قائل شوند.
فشار آداب و رسوم بر خانم‌ها جهت پیگیری راه‌های مورد قبول، بیشتر از آقایان است و از این رو شکل گیری خویشتن کاذب در خانم‌ها بیشتر می‌تواند باشد.
خانم‌ها باید در خویشتن شناسی، آرزوهای واقعی خود را از آرزوها و خواسته‌هایی که در حقیقت به خاطر فشار آداب و رسوم انتخاب کرده‌اند تشخیص دهند.
بهتر است خانم‌ها برای خویشتن شناسی، ارزش‌های پایه، ترس‌ها، مسائل معنوی، علایق، نقاط ضعف و نقاط قوت خود را بشناسند.
راه های خودشناسی چیست
جواب سؤال راه‌های خودشناسی چیست بستگی به تعریفی خواهد داشت که از این موضوع داریم.
خویشتن شناسی یک قضیه‌ی چند وجهی و تا حدی پیچیده است.
انواع «خویش» یا «خود» عبارت است از:
۱٫ خودِ اکولوژیکی
یعنی همان «من» که با توجه به محیط فیزیکی درک می‌شود.
مثال: من آدمی هستم که در اینجا است.
۲٫ خودِ بینِ فردی
خودِ بینِ فردی از ابتدای نوزادی وجود دارد و مثل خودِ اکولوژیکی، دارای علایم خاصی است که در ارتباط با دیگران مشخص می‌شود.
مثال: من کسی هستم که فلان تبادل خاص انسانی را دارم.
۳٫ خودِ منشعب
خودِ منشعب شامل خاطرات و پیش بینی‌های شخصی ما است.
مثال: من تجربیات خاصی دارم و همیشه درگیر مسائلی خاص هستم.
۴٫ خودِ خصوصی
خودِ خصوصی وقتی ظاهر می‌شود که کودک برای اولین بار متوجه می‌شود که بعضی از تجربیاتش به‌طور مستقیم با افراد دیگر به اشتراک گذاشته نمی‌شود.
مثال: من تنها کسی هستم که می‌توانم این درد منحصر به فرد و خاص را احساس کنم.
۵٫ خودِ مفهومی یا خودْ پنداره
خودِ مفهومی یا خودْ پنداره معنایش را از شبکه‌ی فرض‌ها و نظریه‌هایی که در آن آماده سازی شده است می‌گیرد.
برخی از این نظریه‌ها مربوط به نقش‌های اجتماعی است؛ مثل شوهر، استاد، ایرانی.
نوع دیگری از خودِ مفهومی، کم و بیش مربوط به فرضیه‌ها و مفاهیم درونی است؛ مثل روح، ذهن ناخودآگاه، انرژی ذهنی.
برخی از خودهای مفهومی نیز ابعاد اجتماعی قابل توجه تفاوت را ایجاد می‌کنند؛ مثل هوش، جذابیت، ثروت.
مهم‌ترین نوع خویشتن شناسی‌ها
- خویشتن شناسی فلسفی
- خویشتن شناسی مذهبی
- خویشتن شناسی عرفانی
- خویشتن شناسی کاربردی
فواید خودشناسی چیست
- ارتباطات شفاف‌تر و بهتر با دیگران
- آسان‌تر شدن تصمیم‌گیری در زندگی
- ثابت قدم بودن در مسیر انتخاب شده
- پربارتر شدن زندگی
- خرسندی و رضایت واقعی
- افزایش خوش‌بینی و مثبت اندیشی
- کم شدن حس گناه و پشیمانی
- ارتقا یافتن سطح کیفی و کمّیِ روابط با دیگران
- افزایش هوش هیجانی
- افزایش همدلی با دیگران
- تقویت قدرت راهبری و مدیریت
- بهبود مدیریت زمان
- درک بیشتر احساساتی که دیگران دارند
- حدس زدن بهترِ واکنش‌های احتمالی سایر انسان‌ها
- شناختن توانایی‌های خود
- دست یافتن به اعتماد به نفس واقعی.
مرور خودشناسی برای خودسازی
ابتدا خویشتن شناسی کرده و سپس معایب و نواقص خود را اصلاح یا برخی رفتارهایمان را بازسازی می‌کنیم.
خودشناسی، زمینه‌ی خودسازی را فراهم می‌کند. هدف از خودسازی نیز رسیدن به خودْ کنترلی است.
هر عادتی یک میان‌بر در ذهن ما ایجاد می‌کند و با بروز شرایط مربوط به آن عادت، ذهن برای پاسخ دادن به آن، هم از نظر زمانی و هم از نظر تلاش، صرفه‌جویی کرده و بدون اندیشیدن مجدد، جواب مشخص قبلی خود را به آن شرایط می‌دهد.
به همین دلیل است که خودْ کنترلی و در حقیقت، خودسازی دشوار است.
عناوین کارهایی که برای خودْ کنترلی باید انجام داد
- تعیین کنید می‌خواهید در چه زمینه‌هایی خودْ کنترلی کنید
- به این فکر کنید که چه چیزی باعث نقصان در خودْ کنترلی شما می‌شود؟
- نکته‌ی کلیدی این است که درک کنیم علت انتخاب‌هایی که داریم چیست
- به انتخاب‌هایتان و واکنشی که به آن انتخاب‌ها در زندگی‌تان دارید بیندیشید
- برای تغییراتی که می‌خواهید در خود به وجود بیاورید برنامه ریزی کرده و آن را اجرا کنید.
مرور خودشناسی در عرفان
برخی محققان، عرفان اسلامی را سه نوع می‌دانند که در هریک بحث خویشتن شناسی به‌نوعی مطرح است:
- عرفان اسلامی نظری
- عرفان اسلامی عملی
- عرفان اسلامی متعارف
خویشتن شناسی ابن عربی: ابن عربی معتقد بود که با خودشناسی می‌توان بدون واسطه تجلی الهی را درک کرد.
خویشتن شناسی مولانا: قسمت مهمی از مبانی تفکر و درک مولانا از جهان هستی بر پایه‌ی خویشتن شناسی قرار دارد.
خویشتن شناسی در عرفان مسیحی: عرفان مسیحی در زمینه‌های دستیابی انسان به صفت‌های الهی تحت قالب وحدت وجد انگیز عرفانی روح انسان با خدا، مطرح می‌شود.
خویشتن شناسی در عرفان بودایی: خودشناسی در عرفان بودایی نیز نقشی بسیار پر رنگ دارد. خودشناسی بودایی را شکلی از روشنگری در شرایط متعالی توصیف کرده‌اند.
خویشتن شناسی در عرفان سرخپوستی: در عرفان سرخپوستی، خودشناسی، پیوندی تنگاتنگ با طبیعت و محیط اطراف دارد.
توضیح پایانی
انواع زیادی از خویشتن شناسی به‌صورت مجزا و یا آمیخته با مذاهب گوناگون وجود دارد. مقاله‌ی حاضر مرور خودشناسی در محدوده‌ی چند سرفصل مهم آن‌بود.
بدیهی است که ما در توانمند شو بیشتر روی توضیح و آموزش خودشناسی کاربردی و علمی که باعث بهبود قابلیت‌های فردی و جمعی می‌شود متمرکز هستیم.
درود بر شما و آرزوی بهترین ها برای شما و همه کسانی که دوستشان دارید و دوستتان دارند ،در شادی و در عشق واقعی و در آرامش بسیار و برکت بسیار پاینده باشید .با قدرت به راه خود ادامه دهید