در زمینه‌ی شخصیت شناسی افراد یکی از پذیرفته‌شده‌ترین موارد در بین روانشناسان، پنج ویژگی اصلی شخصیت شناسی است.
در این مقاله به توضیح این پنج ویژگی شخصیت شناسی می‌پردازیم.
شما می‌توانید با بررسی مواردی که به‌طور چکیده و با زبانی ساده در ادامه توضیح داده می‌شود؛ علاوه بر آشنایی با مفاهیم علمی شخصیت شناسی قادر به سنجش نقاط ضعف و قوت شخصیت خود و دیگران شوید.
با وب‌سایت توانمند شو همراه باشید.
شاخص وجدان (وظیفه شناسی)، بیانگر میزان استعداد فرد برای کنترل تکانشِ (انگیزه‌یِ) او در نحوه‌ی انجام رفتارهای هدفمند است.
معیار وجدان، مواردی مثل کنترل رفتار، خودداری ورزیدن و پایداری را اندازه می‌گیرد.
موارد مرتبط با وجدان در شخصیت شناسی شامل موارد زیر است:
کسانی که امتیاز بالایی در زمینه‌ی وجدان (وظیفه شناسی) می‌گیرند را می‌توان اشخاصی سازمان یافته، منظم، جزئیات گرا، متفکر و محتاط نامید. آن‌ها با انجام وظایفشان به اهداف خود می‌رسند.
اشخاصی که امتیاز پایینی در زمینه‌ی وجدان (وظیفه شناسی) می‌گیرند در کنترل انگیزه‌ها و تکانش‌های آنی خود دچار مشکل هستند. آن‌ها ممکن است بی‌نظم و بی‌دقت بوده و حتی از ساختاری بودنِ زیاد امور خوششان نیاید.
توافق پذیری به چگونگی تمایل افراد برای برخورد با دیگران مربوط است.
معیار توافق پذیری بر روی جهت‌گیری و تعاملات افراد با دیگران متمرکز است.
مردم، فردِ دارای توافق پذیری را قابل اعتماد و مهربان می‌دانند. چنین افرادی به نیازهای دیگران حساس هستند و مایل به همکاری بوده و مفید واقع می‌شوند.
افرادی که در زمینه‌ی توافق پذیری ضعیف‌اند کمتر مورد اعتمادند، امکان دارد در برخی موارد به دست‌کاری در امور بپردازند. آن‌ها علاقه‌ی چندانی به همکاری با دیگران ندارند.
برون‌گرایی نشان دهنده‌ی میزان تمایل شخص در مورد تعامل با محیط و اطرافیان به‌ویژه از نظر اجتماعی است. این موضوع شامل میزان راحتی و ابراز وجود شخص در موقعیت‌های اجتماعی است؛ همچنین نشانگر منابعی است که فرد از آن‌ها انرژی می‌گیرد.
(توضیح این نکته ضروری است که درون‌گراییِ طبیعی بد نیست. درون‌گرایان از خودشان انرژی می‌گیرند و برون‌گرایان از دیگران.)
کسانی که برون‌گرایی در آن‌ها در حد بالایی قرار دارد افرادی دارای ادعا، دوستدار عمل و سرگرمی هستند. آن‌ها می‌توانند به‌راحتی افکار خود را به زبان بیاورند و از کنار افراد دیگر بودن انرژی کسب می‌کنند و دوستدار هیجان هستند.
نفرات درون‌گرا کم‌حرف‌ترند. آن‌ها ترجیح می‌دهند بیشتر به صحبت‌های دیگران گوش بدهند. درون‌گرایان برای کسب انرژی به تنها ماندن احتیاج دارند. رویدادهای اجتماعی برای آن‌ها جالب توجه نیست و حتی خسته کننده است.
میزان پذیرندگی شخص نشان می‌دهد که او تا چه حد مایل به تجربیات جدید در زندگی است. این موضوع بیانگر رابطه‌ی فرد با مسائل و رویدادهای جدید است.
همچنین پذیرندگی شخص نشان می‌دهد که وی تا چه حد می‌تواند خارج از چهارچوب‌های فکریِ مرسوم بیندیشد.
افراد پذیرنده اکثراً افرادی خلاق و هنرمند هستند.
آن‌ها تنوع و استقلال را ترجیح می‌دهند. چنین اشخاصی درباره‌ی محیط اطراف خود کنجکاوند و از مسافرت و یادگیری چیزهای جدید لذت می‌برند.
افرادی که پذیرنده نیستند مایل‌اند کارها عادی و روال همیشگی را ادامه دهند.
آن‌ها افرادی عمل‌گرا بوده و تخیلِ چیزهای غیرعادی برایشان دشوار است؛ به همین دلیل چیزهای آشنا را بر چیزهای ناآشنا ترجیح می‌دهند.
میزان گرایش فرد به احساسات و افکار منفی با معیار روان رنجوری سنجیده می‌شود.
روان رنجوری، ثبات عاطفی کلی فرد را از طریق نحوه‌ی درک او از جهان شرح می‌دهد و نشان می‌دهد که شخصِ مورد نظر وقایع اطراف خود را تا چه حد تهدید آمیز یا سخت تعبیر می‌کند.
دارندگان امتیاز بالا در زمینه‌ی روان رنجوری اغلب احساس اضطراب، نداشتن اطمینان و دلسوزی نسبت به خود دارند.
آن‌ها در اغلب موارد بدخلق و تحریک پذیر و مستعد ناراحتی بیش از حد و اعتماد به نفس پایین هستند.
کسانی که سطح روان رنجوری پایینی دارند بیشتر آرام، مطمئن و دارای اعتماد به نفس هستند و انتظار نمی‌رود که مضطرب یا بدخلق باشند و احتمال اینکه عزت نفس بالایی داشته باشند و انعطاف پذیر باقی بمانند زیاد است.
عامل وراثت و عامل محیط، هر دو در نوع شکل گیری این پنج ویژگی شخصیتی انسان دخالت دارند.
پنج ویژگی نام برده شده در انسان‌ها از دوران کودکی تا نوجوانی شکل می‌گیرد و در دوران بزرگ‌سالی کمتر تغییر می‌کند و میزان تغییرات بعدی این ویژگی‌ها زیاد نیست.
از جنبه‌ی تفاوت این پنج ویژگی در زن و مرد تا حدودی تعادل برقرار است و تفاوت چندانی در وجود آن‌ها چه در زنان و چه در مردان مشاهده نشده است.
در ازدواج، آن طرفی که نمره‌ی پایین‌تری در ویژگی‌های توافق پذیری، پذیرندگی و ثبات دارد به‌احتمال زیاد از ازدواج خود ناراضی خواهد بود.
همچنین افرادی که بیماری‌هایی نظیر ناراحتی‌های قلبی، دیابت، افسردگی، شیزوفرنی و برخی دیگر از ناراحتی‌های جسمی دارند از لحاظ روان رنجوری افرادی ناراحت‌تر هستند.
نوع آموزش و آموزش تحصیلی فرد در مسئولیت پذیری او تأثیر دارد.
در مورد کاراییِ شغلیِ افراد، معیار شخصیتیِ «وجدان» (وظیفه شناسی) مهمترین معیار محسوب می‌شود.
برخی تحقیقات نشان می‌دهد که در جوامعی که بی‌سوادی در آن زیاد است افراد، وضعیت پایین‌تری نسبت به جوامع باسواد در مورد این پنج ویژگی شخصیتی دارند. بااین‌همه تأکید شده که موضوع تأثیر سواد در ویژگی‌های شخصیتی نیازمند بررسی‌های بیشتری است.
من حامد سلیمانی ام. از سال ۱۳۸۵ خودشناسی خودم و شروع کردم. خیلی زود متوجه شدم که خودشناسی مهمترین کاری که هر آدمی باید تو زندگی انجام بده. راستش و بخواید الآن معتقدم که ما اومدیم توی این دنیا خودشناسی کنیم به شکوفایی برسیم و از این دنیا بریم!
